Úrgangsþríhyrningurinn

Á vef Umhverfisstofnunar er að finna greinagóð skil á þeim hugtökum sem koma fram í Úrgangsþríhyrningnum.

Úrgangsþríhyrningurinn sýnir forgangsröðun við meðhöndlun úrgangs og dregur fram mikilvægi mismunandi meðhöndlunarleiða með tilliti til umhverfisáhrifa. Úrgangsforvarnir eru mikilvægastar enda snúast þær um að draga úr myndun úrgangs, en undirbúningur fyrir endurnotkun, endurvinnsla og önnur endurnýting stuðla að minni umhverfisáhrifum en förgun. 

Úrgangsforvarnir eru ráðstafanir sem gerðar eru áður en efni, efniviður eða vara er orðin að úrgangi og draga úr magni úrgangs, neikvæðum áhrifum á umhverfið og heilbrigði manna vegna úrgangs sem hefur myndast og innihaldi skaðlegra efna.

Undirbúningur fyrir endurnotkun er hvers kyns aðgerðir, sem felast í skoðun, hreinsun eða viðgerð, þar sem vörur eða íhlutir þeirra, sem eru orðin að úrgangi, eru útbúin þannig að þau megi endurnota án annarrar forvinnslu.

Endurvinnsla er hvers kyns endurnýtingaraðgerð sem felst í því að endurvinna úrgangsefni í vörur, efnivið eða efni, hvort sem er til notkunar í upphaflegum tilgangi eða í öðrum tilgangi. Undir þetta fellur uppvinnsla á lífrænum efniviði, en ekki orkuvinnsla og uppvinnsla sem skilar efni sem á að nota sem eldsneyti eða til fyllingar. Notað plast sem er hreinsað, kurlað og brætt í nýjar plastvörur og notaður pappír sem verður að pappírsmassa til að verða að nýjum pappír er klassískt dæmi um endurvinnslu.

Önnur endurnýting telst vera endurnýtingaraðgerð þar sem aðalútkoman er sú að úrgangur verður til gagns þar sem hann kemur í stað annars efniviðar sem hefði annars verið notaður. Slíkar aðgerðir skiptast annars vegar í fyllingu, og hins vegar í orkuendurnýtingu. 

Förgun er aðgerð sem er ekki endurnýting jafnvel þó aðgerðin hafi að auki í för með sér endurheimt efna eða orku. Förgun getur verið brennsla án orkunýtingar eða urðun úrgangs og er sísti kosturinn við meðhöndlun úrgangs. Ef litið er til losunar gróðurhúsalofttegunda kemur urðun mun verra út en förgun þar sem hvert tonn af úrgangi sem er urðað í dag losar í mörg ár inn í framtíðina.

Upplýsingar fengnar af vef Umhverfisstofnun, sjá nánar 👉 Umhverfisstofnun